در این مقاله میخواهیم شما را با انواع استانداردهای بین المللی مرتبط با لوله کاندوئیت یا همان لوله برق آشنا کنیم، از آنجا که تولیدات کارخانه پایپ خاور لوله های فلزی برق است بنابراین در اینجا نیز بیشتر به استانداردهای این نوع از لوله برق می پردازیم.
فهرست اصلی ترین استانداردهای بین المللی و ملی لوله کاندوئیت و اتصالات کاندوئیت:
این استاندارد در رابطه با لوله های برق فلزی و پوشش آنها توضیح میدهد و در کنار آن در رابطه با زانویی خم که در اینجا با نام elbow آمده است اما در صنعت به bend نیز شهرت دارد توضیح داده شده است. پایه ی اصلی این استندارد به استاندارد UL 797 بر میگردد، در پایان این استاندارد جداول ابعادی وجود دارد که ابعاد لوله و زانویی خم را بر اساس 2 نوع واحد استانداردی metric و INCH-pound در این جداول تشریح کرده است. همچنین میزان تلورانس این مقادیر را مشخص نموده است مثلا طول لوله بر اساس این استاندارد 10 فوت یا 3050 میلیمتر است و تلورانس طول را کمتر یا بیشتر از 1/4 اینچ یا 6.35 میلیمتر بیان کرده است.
این استاندارد نیز عناوینی تقریبا مشابه عناوین استاندارد ANSI C80.3 دارد و همانطور که گفته شد استاندارد ANSI از این استاندارد برگرفته شده است. اما در استاندارد UL به جزئیات بیشتری پرداخته شده است و به عبارتی تفصیلی تر است. در میان هر صفحه جداولی دیده میشود همچون جدول ابعاد و وزن لوله، جدول ابعاد زانویی خم و.. در رابطه با پوشش زینک یا همان گالوانیزه و جایگزین های آن و شرایط مختلف پوشش مناسب برای لوله های برق فلزی توضیحات کاملی ارائه شده است و در پایان این استاندارد 5 پیوست آمده است.
به نظر میرسد که لوله برق فلزی ابداع آلمانی ها است و اولین استاندارد این لوله ها و همچنین اصطلاح کاندوئیت از آنها گرفته شده است. استاندارد DIN 40430 که آخرین تدوین آن به سال 1971 بر می گردد مربوط به این نوع از لوله ها و شیوه رزوه زنی این لوله ها و اتصالات آن اشاره دارد.
این استاندارد برای اولین بار یک اصطلاح و یک تعریف بین المللی جدید از سایز لوله های کاندوئیت یا همان لوله های فلزی برق عنوان می کند و آن PG است که مخفف Panzer-Gewinde است.
اندازههای Panzergewinde با پیشوند PG به اضافه یک عدد اسمی که تقریباً با حداکثر قطر کابل (بر حسب میلیمتر) مطابقت دارد نامگذاری میشوند.
به لوله هایی که بر اساس این استاندارد تولید میشوند به اصطلاح لوله های کاندوئیت PG گفته می شود. نکته حائز اهمیت این است که لوله های فلزی برقی که بر اساس استاندارد DIN 40430 یا همان استاندارد PG ساخته میشوند نسبت به سایر استاندارد های لوله کاندوئیت سبک تر یا به عبارت دیگر دارای ضخامت کمتری هستند.
در استاندارد DIN 40430 شکل و زاویه رزوه طول آن و حداکثر و حداقل ضخامت لوله در بخش رزوه مشخص شده است. حال شاید برای شما باور نکردنی باشد اگر بگوییم که استاندارد DIN کلا 1 صفحه است. بله آلمانی ها حتی در تدوین استاندارد نیز قدرت مهندسی خود را به رخ می کشند و با حداقل منابع حداکثر بهره وری را پدید می آورند.
لوله های ساخته شده بر اساس این استاندارد به عنوان لوله های ایزومتریک یا میلیمتری در بازار شهرت دارند، در این استاندارد لوله های کاندوئیت به چهار نوع light، medium، medium heavy و Heavy تقسیم بندی شده اند به باید ها و نباید های لوله کاندوئیت از ابعاد چگونگی مارکینگ، ابعاد، ویژگی های مکانیکی، مقاومت در برابر خوردگی، روش پیوستگی خط الکتریکی لوله کاندوئیت به وسیله اتصالات آن، روش تست اتصالات لوله کاندوئیت Male که به روش ریختگی ساخته شده اند (malleable cast iron) اشاره شده است.
این استاندارد دارای یک پیوست جامع و با جزئیات از انواع تست ها و مواردی که باید کارخانه تولیدکننده لوله کاندوئیت و یا پیمانکار نصب آن برای تولید لوله کاندوئیت آنها را بررسی نماید است. این موارد شامل بررسی کیفیت و دوام مارکینگ، بررسی ویژگی های مکانیکی، بررسی مواردی که به خوردگی لوله مرتبط است، بررسی مسیر لوله و اتصالات کاندوئیت نصب شده، روش تست اتصالات Male که به روش ریختگی ساخته شده اند.
در ادامه این استاندارد شکل و جدول مربوط به رزوه لوله و اتصالات کاندوئیت بر اساس استاندارد BS 4568 آمده است و بعد از آن نمایی از روش اندازه گیری رزوه، حد بیضی بودن (تخم مرغی بودن) یا همان Ovality ، شکل دستگاه خم، نقشه ها و جداول اندازه گیری ابعادی لوله، رزوه ها، زانویی های دور دار (Bends) و کوپلینگ ها در لوله و اتصالات کاندوئیت مطابق این استاندارد آمده است.
به اعتقاد نویسنده این استاندارد گسترش یافته استاندارد BS 4568 است و نوع دسته بندی انواع لوله کاندوئیت در آن مشابه این استاندارد و شباهتی به استاندارد های DIN و ANSI ندارد، در این استاندارد ما علاوه بر این که آنچه در استاندارد BS 4568 آمد را به صورت گسترده تر و با جزئیات و توضیحات تفضیلی می بینیم؛ میتوانیم بخش هایی را مشاهده کنیم که به طور مفصل در رابطه با ویژگی های ایمنی لوله کاندوئیت همچون مقاومت در برابر نفوذ پذیری آب یا مقاومت در برابر آتش پرداخته شده است.
استاندارد ملی ایران برای سیستم های کندوئیت برای حفاظت و مدیریت کابل شامل یک بخش اصلی شامل الزامات عمومی است و بیشتر در صنعت ساختمان و مورد مصرف سازمان نظام مهندسی ساختمان است در کنار این استاندارد 5 استاندارد تحت نام الزامات ویژه شامل موارد زیر وجود دارد:
مبنای بخش الزامات عمومی این استاندارد، استاندارد IEC 61386-1:2008 است (تنها 6 تغییر جزئی با آن دارد که در پایان نیز در یک جدول به طور دقیق به این تغییرات اشاره کرده است).
پیش از تدوین این استاندارد یک استاندارد ملی دیگر در رابطه با لوله کاندوئیت وجود داشت که هنوز نیز معتبر است:
بنا به بررسی نویسنده این استاندارد خلاصه شده استاندارد IEC 61386-1 است که برخی پیوست های استاندارد BS 4568 نیز در آن آمده است اما متاسفانه در این استاندارد در بعضی موارد به بازه های مجاز قابل استفاده اشاره نکرده است.
این استاندارد که توسط جامعه مهندسین مکانیک امریکا تدوین شده است ویژه لوله های بدون درزی است که برای سیال های مایع و گاز معمولا مورد مصرف قرار میگیرد. شاید برای شما نیز عجیب باشد که در هیچ یک از استانداردهای بین المللی مربوط به لوله کاندوئیت در جهان اشاره ای به اینکه باید از لوله بدون درز برای این نوع از لوله ها که نقش محافظتی دارند استفاده نمود. حال سوال این است که چرا در برخی پروژه های مربوط به نفت ایران لوله کاندوئیت بدون درز مورد درخواست است. بر اساس تحقیقات نویسنده این مساله بر میگردد به برخی MTO های بجا مانده از شرکت TOTAL فرانسه که بیش از 40 سال پیش درخواست خود برای لوله کاندوئیت را به صورت بدون درز تعیین کرده بود. حال از آنجا که سخت گیری های صنعت نفت بعضا سینه به سینه منتقل می گردد و MTO های این صنعت از یک پروژه برای پروژه ای دیگر الگو برداری می شود در حال حاضر در این صنعت درخواست لوله کاندوئیت با لوله های بدون درز وجود دارد. جالب آن است که مثلا حتی در صنعت پتروشیمی که ذیل صنعت نفت است معمولا درخواست ها بر اساس استانداردهای بین المللی است و این این نوع درخواست در کشور ما تنها صنعت نفت وجود دارد.
در استاندارد ASME B36.10M ضخامت لوله بر اساس یک نام توافقی بر اساس اعداد SCH یا STD،XS یا XXS مشخص میشود و عمدتا SCH40 که در سایزهای پایین همان STD است می باشند و قطر خارجی لوله بر حسب اینچ تعیین میگردد.